WCF na uboreshaji ustawi wa wafanyakazi Tanzania

Kwa kuwa ajenda ya ufun­guaji nchi kiuchumi ya Dk Samia inahitaji wafanyakazi wenye mazingira bora ya kufanyia kazi, Mfuko wa Fidia kwa Wafanyakazi (WCF) umekuwa ukibeba majukumu hayo magu­mu kwenye mabega yake kuhakikisha azma hiyo ya Rais inafanikiwa.

Katika miaka minne ya uongozi wa Rais Dk Samia, zipo hatua kubwa za kimaendeleo zimepigwa na Mfuko huo ambazo zinahi­taji kusherehekewa katika kipindi hiki.

Gazeti la hili limefanya mazungumzo na Mkuru­genzi Mkuu wa WCF, Dk John Mduma kuhusu mam­bo mbalimbali yanayohusu Mfuko huo ndani ya miaka minne ya Serikali ya awamu ya sita. Na haya yalikuwa ni sehemu ya majibu yake:-

Swali: Kwa ufupi tuelezee kuhusu Mfuko wa Fidia kwa Wafanyakazi (WCF): Histo­ria, malengo na majukumu ya kuanzishwa kwake

Dk Mduma: Mfuko wa Fidia kwa Wafanyakazi (WCF) ni Taasisi ya Hifadhi ya Jamii iliyoanzishwa kwa mujibu wa Kifungu cha 5 cha Sheria ya Fidia kwa Wafan­yakazi [Sura 263]. Lengo la kuanzishwa kwa Mfuko huu ni kushughulikia masuala ya Fidia kwa Wafanyakazi waliopo katika sekta ya umma na binafsi ambao wataumia, kuugua ama kufariki kutokana na kazi wanazozifanya kwa mujibu wa mikataba ya ajira zao.

Majukumu ya Mfuko wa Fidia kwa Wafanyakazi ni pamoja na kusajili waa­jiri waliopo katika sekta ya umma na binafsi; kufanya tathmini ya mazingira hata­rishi mahali pa kazi; kuku­sanya na kupokea michango kutoka kwa waajiri; Kuweke­za fedha za ziada zilizopo; kulipa fidia; kutunza kum­bukumbu za matukio ya aja­li, magonjwa na vifo mahali pa kazi; kukuza mbinu za kuzuia ajali, magonjwa ama vifo vinavyotokana na kazi; na kutoa elimu kwa umma kuhusu masuala ya fidia kwa wafanyakazi.

Swali: Mfuko una manufaa gani kwa wafanyakazi?

Dk Mduma: Manufaa ya Mfuko wa Fidia ni pamoja na kutoa huduma ya mati­babu; malipo ya ulemavu wa muda; malipo ya ulemavu wa kudumu; malipo kwa anayemhudumia mgon­jwa; huduma za utenge­mao; msaada wa mazishi; na malipo kwa wategemezi endapo mfanyakazi ata­fariki.

Swali: Rais Samia Suluhu Hassan anatimiza miaka minne madarakani hivi sasa. Uongozi wake ume­saidiaje Mfuko kiutendaji? Na, je, kuna fursa zipi za kuendelea kukua chini ya utawala wake wa awamu ya kwanza unaoelekea ukingo­ni?

Dk Mduma: Katika kipindi cha miaka minne ya Serikali ya awamu ya sita chini ya Uongozi wa Dk Samia Suluhu Hassan – Rais wa Jamhuri ya Muun­gano wa Tanzania, WCF imekua na kui­marika katika maeneo mbalimbali:

a) Kiasi cha fidia kinacholipwa kwa mwaka kimeongezeka kutoka Sh 13.19 bilioni mwaka 2021 hadi kufikia Sh 25.95 bilioni mwaka 2024.

b) Serikali ya awamu ya sita imefanya mabore­sho katika mfumo wa fidia kwa wafanyakazi ambapo imepunguza kiwango cha uchangiaji kwa waajiri wa sekta binafsi kutoka asilimia 1 hadi asil­imia 0.5 ya mapato ya kila mwezi ya mfanyakazi. Hatua hii imewezesha waajiri wengi wa sekta binafsi kumudu kulipa michango hiyo kika­milifu na kwa wakati. Hatua hii pia inaenda sambamba na utekelezaji wa mikakati ya Serikali yetu kuvutia uwekezaji katika sekta binafsi.

c) Aidha, Serikali ya awamu ya sita imepunguza kiwango cha riba inato­kana na ucheleweshaji wa michango kwa waajiri kuto­ka asilimia 10 hadi asilimia 2 kwa mwezi.

d) Serikali ya awamu ya sita pia imefuta malim­bikizo ya madeni kwa waa­jiri waliokuwa wamech­elewesha michango ya kila mwezi.

e) Chini ya Serikali ya awamu ya sita, mapato ya uwekezaji kwa WCF yameongezeka kutoka Sh 69.86 bilioni mwa­ka 2021 hadi kufikia Sh 88.56 bilioni mwaka 2024.

f) Thamani ya WCF imeongeze­ka kutoka Sh 445.33 bilioni mwezi Juni 2021 hadi kufikia Sh 747.92 bilioni mwezi Desemba, 2024.

g) WCF imejenga mifumo ya kutoa hudu­ma ambapo takribani asilimia 90 ya huduma zake zote zinatolewa kwa njia ya mifumo ya TEHAMA ikiwemo huduma za usajili wa wanachama, uwasilish­aji wa michango ya wana­chama, utoaji wa taarifa za madai, n.k.

h) Hali ya uhimilivu wa Mfuko kuimarika. Taarifa ya uendelevu na uhimilivu wa Mfuko iliyofanywa na Shirika la Kazi Duniani (ILO) mwaka 2022 inaonesha WCF ni himilivu na ende­levu kwa kipindi cha miaka 30 ijayo.

i) WCF imetambuliwa kimataifa na kutumiwa kama mfano wa kuigwa ambapo nchi za Kenya na Zambia wamefika kujifunza kuhusu masuala mbalimbali ya fidia kwa wafanyakazi.

j) Kutokana na ubora katika utoaji wa huduma zake, WCF imekabidhiwa Cheti cha Ithibati ya Uto­aji wa Huduma Bora kwa Viwango vya Kimataifa (ISO Certification) mwezi Juni, 2024. Hatua hii inawa­ongezea wadau wetu imani chanya kuhusu uimara wa Taasisi hii.

Swali: Mifuko mingi hush­indwa kuwa endelevu kuto­kana na kushindwa kusi­mamia ukusanyaji michan­go kutoka kwa waajiri kupelekea ukata wa mifuko na kushindwa kujiendesha. Je, mmechanga karata zenu vizuri kwa kiasi gani kwenye hili?

Dk Mduma: Mfuko ume­jipanga vyema kuhakikisha unakuwa endelevu kwa kuweka mifumo thabiti ya kutambua waajiri wote nchi­ni kuhakikisha wanasajiliwa na kuwasilisha michango yao ya kila mwezi.

Ili haya yafanikiwe, WCF imewekeza katika mifumo iliyounganishwa na Taa­sisi nyingine za umma zin­azohusika na waajiri, wafan­yakazi, biashara, manunuzi, kodi na utambulisho wa wananchi.

Mifumo hii husaidia kuhakiki idadi ya waajiri, idadi ya wafanyakazi na viwango vyao vya mishahara hivyo kuwezesha WCF kuku­sanya kiwango sahihi cha michango kila mwezi.

Aidha, katika kuhakikisha kuwa WCF inakuwa ende­levu na himilivu, Mfuko unafanya uwekezaji salama na wenye tija kwa kuzingatia Sera yake ya Uwekezaji na Miongozo ya Benki Kuu ya Tanzania.

Swali: WCF inachangiaje katika kukuza Pato la Taifa?

Dk Mduma: Uwepo wa WCF unatoa uhakika kwa waajiri kuendelea na uza­lishaji na kuliacha jukumu la kushughulikia ajali au magonjwa yanayotokana na kazi kwa Mfuko.

Aidha, WCF inachangia katika pato la Taifa kwa kulinda nguvu kazi ya nchi kwa kuhakikisha wafanyaka­zi wanaopata madhila yato­kanayo na kazi wanapata huduma bora za matibabu na utengamao ili waweze kupona haraka na kurudi katika kutekeleza majukumu ya uzalishaji.

Swali: Fursa zilizopo kwa WCF katika kuweka mazingi­ra wezeshi ya kuwakaribisha na kuwavutia wawekezaji?

Dk Mduma: Wawekezaji ili waende kuwekeza katika nchi, pamoja na mambo mengine, huangalia uwepo wa mifumo ya fidia kwa wafanyakazi kwa kuwa mifumo hii huwapunguzia waajiri gharama pale wafan­yakazi wanapopata ajali ama magonjwa yanayotokana na kazi. Hivyo, uwepo wa WCF ambayo inakidhi viwango vya Shirika la Kazi Duni­ani (ILO) ni kivutio kimo­jawapo cha wawekezaji kuja kuwekeza nchini.

Swali: Ni changamoto gani ambazo Mfuko umekuwa ukikabiliana nazo tangu ili­poanza kutekeleza majuku­mu yake?

Mduma: WCF imekuwa ikikabiliwa na changamoto kadhaa zikiwemo baadhi ya waajiri kutojisajili na kuwasilisha michango yao kwa wakati na hivyo kuathiri utekelezaji wa malengo ya Mfuko na Serikali kwa ujum­la.

Pia, kumekuwa na uelewa mdogo kwa baadhi ya wanu­faika na umma kwa ujum­la kuhusu uwepo wa WCF, mafao yanayotolewa na vigezo vinavyotumika katika utoaji wa mafao husika hivyo kuwafanya wadau hao kuwa na mategemeo yasiyo hali­sia.

Kama hiyo haitoshi, wapo baadhi ya waajiri wanash­indwa kuwasilisha kwa wakati taarifa za matukio mbalimbali ya ajali, magojwa na vifo vitokanavyo na kazi hivyo kuathiri upatikanaji wa haki ya fidia kwa waleng­wa kwa wakati.

Swali: Ni ipi mikakati ya Mfuko katika kukabiliana na changamoto, ili makala hizi ziwe chachu kwa kampuni na taasisi nyingi zaidi kuji­unga na WCF?

Dk Mduma: Mikakati ya WCF ni pamoja na:

a. Kuendelea kujenga mifumo rafiki ya utoaji huduma kwa njia ya mtandao ambayo inaweza kutumiwa na waajiri na wafanyakazi wa ngazi mbalimbali.

b. Kuendelea kutoa elimu zaidi kwa wafanyakazi na waajiri ili waelewe umuhimu wa uwepo wa WCF, hudu­ma /mafao yanayotolewa na namna ya kupata mafao hayo.

c. Kuendelea kuhimiza waajiri watekeleze kwa hiari wajibu wao chini ya Sheria ya Fidia kwa Wafanyakazi Sura 263 ikiwa ni pamoja na kujisajili, kulipa michango kwa wakati na kutoa taarifa za ajali ama magonjwa yato­kanayo na kazi kwa wakati