Huyu ndiye kiongozi anayestahili kuchaguliwa Serikali za Mitaa

Dar es Salaam. Umuhimu wa uchaguzi wa Serikali za Mitaa unaotarajiwa kufanyika Novemba mwaka huu, unaendana na ufahamu wa nani mwenye tabia zipi unayepaswa kumchagua akuwakilishe katika ngazi hiyo.

Ingawa ni wajibu, haki na muhimu kwa kila mwananchi kuhakikisha anashiriki uchaguzi huo ama kwa kuchagua au kuchaguliwa, kuzingatia sifa za unayemchagua itasaidia kuona tija ya uchaguzi huo.

Mara nyingi, wananchi wanakosa mwamko wa kushiriki uchaguzi, kwa sababu pengine waliochaguliwa walishindwa kutimiza matarajio ya wananchi na hivyo kukosa sababu za kuendelea kuwawakilisha.

Inakupasa kuzingatia sifa za uongozi ili kumchagua nawe unayetaka kuchaguliwa ujipime kwazo.

Uadilifu na uwajibikaji

Unapaswa kuzingatia uadilifu na uwajibikaji kwa kiongozi wa serikali za mitaa unayetarajia kumchagua, kwani watu wa aina hii hutoa maamuzi kwa misingi ya ukweli, haki na bila upendeleo.

Hawa ni viongozi wanaoongoza kwa mfano, wakiwa tayari kuwajibika kwa matendo yao na yale ya timu zao.

Katika utafiti uliofanywa na Taasisi ya Utafiti wa Sera za Umma (Repoa) 2022, ilibainika asilimia 75 ya wananchi waliohojiwa waliona uadilifu ni sifa muhimu ya kiongozi wa serikali za mitaa kwa ajili ya kuondoa ufisadi na kuimarisha utoaji wa huduma.

Kiongozi asiye mwadilifu anaweza kuathiri maendeleo ya kijamii, kama inavyoonekana katika ripoti ya Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali (CAG) ya mwaka 2023, iliyobaini asilimia 40 ya miradi ya maendeleo katika maeneo ya vijijini ilikumbwa na changamoto za ubadhirifu na usimamizi mbovu.

Hii inaonyesha wananchi wanapaswa kuchagua viongozi wenye uadilifu ili kuhakikisha kuwa fedha za umma zinatumika ipasavyo na miradi ya maendeleo inatekelezwa kama ilivyokusudiwa.

Ujuzi na elimu

Pamoja na uadilifu, ujuzi ni kipengele kingine muhimu katika uongozi wa serikali za mitaa. Viongozi wanaohitajika ni wale ambao wana elimu ya kutosha na uwezo wa kuelewa sera, sheria, na taratibu za serikali.

Takwimu zinaonyesha asilimia 63 ya wananchi waliohojiwa katika utafiti uliofanywa na Shirika la Uchunguzi wa Kijamii la Twaweza mwaka 2021, waliona elimu ya kiongozi ina matokeo makubwa katika ufanisi wake.

Pamoja na hilo, elimu husaidia kiongozi kufahamu mbinu bora za kuleta maendeleo. Kwa mfano, kiongozi mwenye elimu ya kutosha anaweza kuhamasisha ushirikishwaji wa rasilimali zilizopo katika jamii, kama vile ardhi, maji, na nguvu kazi ili kuzalisha maendeleo endelevu.

Elimu ya kiongozi pia huchangia katika uwezo wa kuwasiliana kwa ufanisi na wadau mbalimbali kama vile wananchi, wafadhili, na serikali kuu.

Uzoefu wa uongozi

Uzoefu ni kipengele kingine kinachoongeza thamani ya kiongozi wa serikali za mitaa. Kiongozi mwenye uzoefu anakuwa na uelewa wa changamoto na fursa zilizopo katika jamii.

Kiongozi mwenye miaka kadhaa ya uongozi ana uwezo wa kutumia mbinu ambazo zimethibitishwa kufanya kazi ili kutatua matatizo ya kijamii.

Utafiti uliofanywa na Chuo Kikuu cha Dar es Salaam mwaka 2020 kuhusu uongozi wa mitaa ulionyesha, viongozi wenye uzoefu wa zaidi ya miaka mitano walikuwa na ufanisi zaidi katika kusimamia miradi ya maendeleo ikilinganishwa na wale wenye uzoefu wa miaka michache au wasiokuwa na uzoefu kabisa.

Hii inathibitisha kuwa uzoefu ni nyenzo muhimu kwa ufanisi wa kiongozi katika kutekeleza majukumu yake.

Uongozi shirikishi

Katika karne hii ya sasa, kiongozi bora ni yule anayeweza kushirikisha jamii katika maamuzi na utekelezaji wa miradi.

Viongozi wa serikali za mitaa wanapaswa kuwa na uwezo wa kuhamasisha wananchi kushiriki kikamilifu katika shughuli za maendeleo.

Utafiti wa Benki ya Dunia (2021) unaonyesha jamii zinazohusishwa katika kufanya maamuzi zina asilimia 45 zaidi ya kufanikisha miradi yao ya maendeleo ikilinganishwa na jamii zisizoshirikishwa.

Mfano mzuri wa uongozi shirikishi ni kiongozi anayefanya mikutano ya mara kwa mara na wananchi, kusikiliza maoni yao, na kuyafanyia kazi.

Uongozi shirikishi pia unahusisha kuwapa wananchi nafasi ya kushiriki katika mipango na bajeti za serikali za mitaa ili kuwawezesha kujua jinsi rasilimali zinavyotumika.

Uwajibikaji na uwazi

Viongozi wa serikali za mitaa wanahitaji kuwa wazi na wawajibikaji. Hii ina maana viongozi wanapaswa kutoa taarifa za wazi kwa wananchi kuhusu matumizi ya fedha za umma, maendeleo ya miradi, na maamuzi wanayofanya.

Hali hii inachangia kujenga imani kati ya wananchi na viongozi wao, na hivyo kuimarisha utawala bora.

Kwa mujibu wa ripoti ya Transparency International ya mwaka 2022, uwazi katika serikali za mitaa umesaidia kupunguza ufisadi kwa asilimia 15 katika maeneo ambayo taarifa za matumizi ya fedha zilikuwa zikichapishwa hadharani.

Hivyo, kiongozi anayejitahidi kuwa wazi na kuwajibika huongeza uwazi na huleta maendeleo endelevu katika jamii.

Uwezo wa kujenga mahusiano

Kiongozi wa serikali za mitaa anapaswa kuwa na uwezo wa kujenga na kudumisha mahusiano mazuri kati ya serikali kuu na wadau wengine wa maendeleo, kama vile mashirika yasiyo ya kiserikali, wawekezaji, na mashirika ya kimataifa.

Mahusiano mazuri yanasaidia kuvutia uwekezaji na kupata misaada ambayo inaweza kuchochea maendeleo ya kiuchumi katika jamii.

Katika mwaka 2020, halmashauri ya Wilaya ya Kigoma ilifanikiwa kupata ufadhili wa zaidi ya Sh1 bilioni kutoka kwa Shirika la Misaada la Uingereza kwa ajili ya kuimarisha huduma za maji na afya baada ya viongozi wake kuonyesha ushirikiano mzuri na mashirika ya kimataifa.

Hii inaonyesha kuwa uongozi wenye kujenga ushirikiano unaweza kuleta maendeleo ya haraka na yenye tija.

Kwa ujumla, uchaguzi wa viongozi wa serikali za mitaa ni hatua muhimu inayohitaji umakini mkubwa.

Wananchi wanapaswa kuchagua viongozi wenye sifa kama uadilifu, ujuzi, uzoefu, uwajibikaji, uongozi shirikishi, na uwezo wa kujenga mahusiano.

Takwimu zinaonyesha sifa hizi sio tu zinachangia ufanisi wa uongozi, bali pia zinawezesha utekelezaji wa miradi ya maendeleo kwa ufanisi na kwa tija.

Kwa hivyo, wananchi wanapojiandaa kushiriki katika uchaguzi wa serikali za mitaa, ni muhimu kuzingatia vigezo hivi kwa ajili ya kuhakikisha kuwa viongozi bora wanachaguliwa, na kwa matokeo yake, maendeleo ya jamii yanaimarika.